Janly oňurgaly haýwanlaryň hemmesi diýen ýaly jyns taýdan köpelmek arkaly köpelýär,sodinozawrlar etdi. Janly haýwanlaryň jyns aýratynlyklary, adatça aç-açan daşky görnüşlere eýe, şonuň üçin erkekleri we urkaçylary tapawutlandyrmak aňsat. Mysal üçin, erkek tawuslaryň ajaýyp guýruk ýelekleri, erkek arslanlaryň uzyn erkekleri, erkek towuklarynyň şahlary bar we urkaçylardan uludyr. Mezozoy haýwany hökmünde dinozawrlaryň süňkleri jaýlandyastyndaonlarça million ýyllap ýer we ýumşak dokumalarhaýsyjynsyny görkezip bilerdinozawrlarýitdi, hakykatdanam şeýlekyndinozawrlaryň jynsyny tapawutlandyrmak üçin! Tapylan galyndylaryň köpüsi süňks, we gaty az myşsa dokumasy we deriden emele gelen zatlar saklanyp bilner. Onda bu galyndylardan dinozawrlaryň jynsyna nädip baha bermeli?
Birinji jümle medullary süňküň bardygyna esaslanýar. ABŞ-nyň Demirgazyk Karolina uniwersitetiniň paleontology Meri Şweýtser “Bob” (tirannozawr galyndylary) barada çuňňur seljerme geçirende, galyndy süňklerinde ýörite süňk gatlagynyň bardygyny bildi. süňk ýilik gatlagy. Süňk ýilik gatlagy aýal guşlaryň köpeliş we ýatmak döwründe ýüze çykýar we esasan ýumurtga üçin kalsiý üpjün edýär. Şuňa meňzeş ýagdaý birnäçe dinozawrda-da ýüze çykdy we gözlegçiler dinozawrlaryň jynslary barada höküm çykaryp bilerler. Gözlegde, bu dinozawr galyndylarynyň femurlary dinozawrlaryň jynsyny kesgitlemekde esasy faktor boldy we jynsy kesgitlemek üçin iň aňsat süňk. Dinozawr süňküniň medulýar boşlugynyň töwereginde gözenekli süňk dokumasynyň bir gatlagy tapylsa, munuň ýatylýan döwürde aýal dinozawrdygyny tassyklap bolar. Thisöne bu usul diňe çaga dogurmaga taýyn ýa-da çaga dogurýan we göwreli däl dinozawrlary kesgitläp bilmeýän uçýan dinozawrlar we dinozawrlar üçin amatlydyr.
Ikinjisibeýany dinozawrlaryň iň esasy esasyna görä tapawutlandyrmakdyr. Arheologlar bir wagtlar şeýle pikir edipdirlerjyns Hadrosaurus üçin has amatly bolan dinozawrlaryň gabyklary bilen tapawutlanyp bilerdi. Şoňa göräderejesiseýrekligi we ýagdaýy “täç"Hadrosaurusjynsyny tapawutlandyryp bolar. Emma meşhur paleontolog Milner bu barada jedel edýär, kimsaid, "Dinozawrlaryň käbir görnüşleriniň täçlerinde tapawutlar bar, ýöne muny diňe çaklamak we çaklamak mümkin." Muňa garamazdanre tapawutlararasynda dinozawr gabyklary, hünärmenler haýsy krest aýratynlyklarynyň erkek we haýsysynyň aýaldygyny aýdyp bilmediler.
Üçünji jümle, özboluşly beden gurluşyna esaslanyp höküm çykarmakdyr. Esasy zat, janly süýdemdirijilerde we süýrenijilerde erkekler aýallary özüne çekmek üçin adatça ýörite beden gurluşlaryny ulanýarlar. Mysal üçin, probosk maýmynyň burny erkekler tarapyndan aýallary özüne çekmek üçin ulanylýan gural hasaplanýar. Dinozawrlaryň käbir gurluşlary aýallary hem özüne çekmek üçin ulanylýar öýdülýär. Mysal üçin, Tsintaosaurus spinorhinusyň gyrmyzy burny we Guanlong wucaii täji erkekleriň aýallary özüne çekmek üçin ulanýan jadyly ýaragy bolup biler. Şeýle-de bolsa, muny tassyklamak üçin ýeterlik galyndy ýok.
Dördünji jümle, bedeniň ululygyna baha bermekdir. Şol bir görnüşdäki has güýçli uly dinozawrlar erkek bolup biler. Mysal üçin, Pachycephalosaurus erkek kelleleri aýallaryňkydan has agyr görünýär. Emma käbir dinozawr görnüşleriniň, esasanam Tyrannosaurus rex-lerindäki jyns tapawudyny görkezýän bu sözleme garşy çykýan gözleg, köpçüligiň aň-düşünjesiniň has köpelmegine sebäp boldy. Birnäçe ýyl ozal gözleg işinde aýal T-rexiň erkek T-rexden has uludygy öňe sürüldi. Şeýle-de bolsa, bu diňe 25 sany doly däl skelet nusgasyna esaslandy. Dinozawrlaryň jyns aýratynlyklaryny doly seljermek üçin has köp süňk gerek.
Gadymy döwürde ýitip giden haýwanlaryň jynsyny galyndylar arkaly kesgitlemek gaty kyn, ýöne olaryň gözlegleri häzirki zaman alymlary üçin has peýdaly we dinozawrlaryň ýaşaýyş endiklerine möhüm täsir edýär. Şeýle-de bolsa, dünýäde dinozawrlaryň jynsyny takyk öwrenip biljek mysallar gaty az we bu ugurda ylmy gözlegçiler gaty az.
Kawah dinozawryň resmi web sahypasy:www.kawahdinosaur.com
Iş wagty: 16-2020-nji fewral